Pistolet maszynowy PM-98 Glauberyt stanowi ważny element uzbrojenia polskich służb mundurowych. Jest to zmodernizowana wersja wcześniejszego modelu PM-84, wprowadzona do użytku pod koniec lat 90. XX wieku. Oba modele zostały zaprojektowane i wyprodukowane przez polskich konstruktorów, jednak PM-98 wprowadza szereg udoskonaleń względem swojego poprzednika. W niniejszym artykule przeanalizujemy budowę PM-98 oraz omówimy kluczowe różnice konstrukcyjne w porównaniu do PM-84 Glauberyt.

Historia rozwoju polskich pistoletów maszynowych serii Glauberyt

Pistolet maszynowy PM-84 Glauberyt narodził się w latach 80. XX wieku dzięki pracy zespołu konstruktorów z Zakładów Metalowych „Łucznik” w Radomiu (obecnie Fabryka Broni „Łucznik”). Broń oficjalnie weszła do służby w polskich formacjach mundurowych w 1984 roku, zastępując przestarzały wówczas pistolet maszynowy PM-63 RAK, który nie spełniał już wymagań nowoczesnego pola walki.

Doświadczenia z eksploatacji PM-84 ujawniły pewne niedoskonałości konstrukcyjne, które postanowiono wyeliminować w latach 90. Intensywne prace modernizacyjne doprowadziły do powstania modelu PM-98, zachowującego podstawowe założenia konstrukcyjne, ale wprowadzającego liczne udoskonalenia techniczne i ergonomiczne. PM-98 Glauberyt wszedł oficjalnie do służby w 1998 roku i do dziś pozostaje na wyposażeniu polskich służb, w tym Policji, Służby Więziennej oraz jednostek specjalnych.

Podstawowa charakterystyka PM-98 Glauberyt

PM-98 to kompaktowy pistolet maszynowy zasilany standardowym nabojem NATO 9×19 mm Parabellum, działający na zasadzie odrzutu zamka swobodnego. Jest to broń przeznaczona głównie do walki w terenie zurbanizowanym i zamkniętych przestrzeniach, gdzie liczy się poręczność, szybkość reakcji i duża siła ognia na krótkich dystansach.

Taktyczny zasięg rażenia PM-98 Glauberyt wynosi około 150-200 metrów, choć skuteczny ogień można prowadzić na dystansie do 100 metrów.

Broń wyposażona jest w intuicyjny przełącznik rodzaju ognia, pozwalający błyskawicznie przejść ze strzelania ogniem pojedynczym na ciągły. Szybkostrzelność teoretyczna wynosi imponujące 600-650 strzałów na minutę, co zapewnia doskonałą siłę ognia w sytuacjach krytycznych. Praktycznym rozwiązaniem jest składana kolba, która umożliwia łatwy transport i manewrowanie w ciasnych przestrzeniach, jednocześnie zapewniając stabilne oparcie podczas strzelania.

Budowa pistoletu maszynowego PM-98

PM-98 składa się z następujących głównych zespołów i elementów:

Komora zamkowa z lufą

Komora zamkowa stanowi solidny szkielet broni, do którego mocowane są pozostałe elementy. Wykonana z wysokogatunkowej stali, zapewnia odpowiednią wytrzymałość nawet przy intensywnym użytkowaniu. Lufa o długości 171 mm posiada sześć prawoskrętnych bruzd, które nadają pociskowi precyzyjny ruch obrotowy, znacząco stabilizujący jego lot i poprawiający celność. W komorze zamkowej umieszczony jest masywny zamek swobodny, który podczas strzału cofa się pod wpływem ciśnienia gazów prochowych, a następnie powraca do przodu pod działaniem sprężyny powrotnej, jednocześnie wprowadzając nowy nabój do komory nabojowej i zapewniając ciągłość cyklu strzelania.

Mechanizm spustowo-uderzeniowy

Mechanizm spustowy PM-98 został zaprojektowany z myślą o niezawodności i ergonomii. Umożliwia prowadzenie ognia pojedynczego lub ciągłego, w zależności od potrzeb taktycznych. Zawiera precyzyjnie wykonany spust, przełącznik rodzaju ognia, szynę spustową oraz inne elementy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania broni. Mechanizm uderzeniowy opiera się na iglicy zintegrowanej z zamkiem, która podczas ruchu do przodu uderza w spłonkę naboju, inicjując zapłon materiału miotającego i wystrzelenie pocisku.

Magazynek i system zasilania

PM-98 zasilany jest z wytrzymałych magazynków pudełkowych o pojemności 15 lub 25 nabojów, w zależności od potrzeb operacyjnych. Magazynki wykonane są z wysokiej jakości blachy stalowej i charakteryzują się przemyślanym, dwurzędowym ułożeniem nabojów, które przechodzi w jednorzędowe u wylotu. Takie rozwiązanie zapewnia niezawodne podawanie amunicji nawet w trudnych warunkach terenowych. Gniazdo magazynka zostało ergonomicznie umieszczone w chwycie pistoletowym, co jest rozwiązaniem typowym dla nowoczesnych pistoletów maszynowych, ułatwiającym szybką wymianę magazynka w sytuacjach bojowych.

Kolba i chwyt pistoletowy

Jednym z charakterystycznych i praktycznych elementów PM-98 jest składana kolba wykonana z wytrzymałego tworzywa sztucznego, mocowana na solidnym zawiasie do tylnej części komory zamkowej. Kolba może być błyskawicznie rozłożona w sytuacji bojowej lub złożona podczas transportu czy działań w ograniczonej przestrzeni. Chwyt pistoletowy również wykonany jest z odpornego na uszkodzenia tworzywa sztucznego i posiada ergonomiczny kształt, który doskonale dopasowuje się do dłoni operatora, zapewniając pewny chwyt nawet w niekorzystnych warunkach atmosferycznych.

Kluczowe różnice konstrukcyjne między PM-98 a PM-84

Modernizacja PM-84 do wersji PM-98 wprowadziła szereg istotnych zmian, które znacząco poprawiły funkcjonalność i ergonomię broni:

Zmiany w systemie bezpieczeństwa

W PM-98 zaimplementowano kompleksowo udoskonalony system bezpieczeństwa, który w pozycji zabezpieczonej blokuje nie tylko spust, ale również zamek. Jest to fundamentalna poprawa w stosunku do PM-84, gdzie zamek mógł się swobodnie poruszać nawet przy włączonym bezpieczniku, co stanowiło potencjalne zagrożenie. Dodatkowo, w PM-98 zastosowano intuicyjny bezpiecznik nastawny umieszczony po obu stronach broni, co znacząco ułatwia obsługę zarówno osobom prawo- jak i leworęcznym, zwiększając uniwersalność broni w różnych sytuacjach taktycznych.

Modyfikacje w układzie chwytowym

W PM-98 wprowadzono całkowicie przeprojektowany chwyt przedni, który jest teraz bardziej ergonomiczny i zapewnia znacznie lepszą kontrolę broni podczas strzelania, szczególnie przy prowadzeniu ognia ciągłego. Zmieniono również kształt chwytu pistoletowego, dostosowując go lepiej do anatomii dłoni strzelca i redukując zmęczenie podczas długotrwałego użytkowania. Te przemyślane modyfikacje znacząco poprawiły wygodę użytkowania i celność broni, co przekłada się na wyższą skuteczność operatora w warunkach bojowych.

Udoskonalenia kolby

Kolba w PM-98 przeszła gruntowną metamorfozę – jest teraz wykonana z wytrzymalszego, odpornego na uszkodzenia tworzywa sztucznego i wyposażona w udoskonalony mechanizm składania, zapewniający cichą i niezawodną pracę. W przeciwieństwie do metalowej kolby PM-84, nowe rozwiązanie jest nie tylko lżejsze, ale również bardziej odporne na uszkodzenia mechaniczne, korozję i niekorzystne warunki atmosferyczne. Dodatkowo, ergonomiczny kształt kolby został precyzyjnie zoptymalizowany pod kątem lepszego przyłożenia do ramienia strzelca, co bezpośrednio przekłada się na zwiększoną stabilność i celność podczas strzelania.

Zmiany w mechanizmie spustowym

PM-98 wyposażono w znacząco udoskonalony mechanizm spustowy o zmniejszonym oporze i krótszym skoku spustu, co przekłada się na większą precyzję strzelania i szybszą reakcję w sytuacjach krytycznych. Wprowadzono również intuicyjne modyfikacje w przełączniku rodzaju ognia, który jest teraz bardziej logiczny i ergonomiczny w obsłudze, pozwalając operatorowi na błyskawiczną zmianę charakterystyki ognia bez odrywania wzroku od celu.

Inne usprawnienia techniczne

W PM-98 zastosowano również inne udoskonalenia, takie jak:

• Zmodyfikowany wyciąg łusek zapewniający bardziej niezawodne działanie nawet przy intensywnym ogniu
• Ulepszony system przyrządów celowniczych z możliwością precyzyjnej regulacji
• Dodatkowa szyna montażowa umożliwiająca instalację nowoczesnych akcesoriów taktycznych, takich jak celowniki optyczne czy oświetlenie
• Udoskonalona konstrukcja zatrzasku magazynka umożliwiająca szybszą wymianę w warunkach stresowych

Funkcjonowanie i zasada działania PM-98

PM-98, podobnie jak jego poprzednik, działa na sprawdzonej zasadzie odrzutu zamka swobodnego. W tym rozwiązaniu podczas strzału zamek nie jest ryglowany, a jedynym oporem przeciwdziałającym jego cofaniu się jest precyzyjnie dobrana masa samego zamka oraz siła sprężyny powrotnej.

Cykl pracy broni rozpoczyna się od naciśnięcia spustu, co powoduje zwolnienie zamka, który pod wpływem napiętej sprężyny powrotnej dynamicznie przemieszcza się do przodu, pobierając nabój z magazynka i wprowadzając go do komory nabojowej. W końcowej fazie ruchu zintegrowana z zamkiem iglica uderza w spłonkę naboju, inicjując zapłon materiału miotającego i wystrzelenie pocisku przez lufę.

Powstałe w komorze nabojowej ciśnienie gazów prochowych oddziałuje na dno łuski, a za jej pośrednictwem na czoło zamka, powodując jego energiczny odrzut do tyłu. Podczas tego ruchu zamek wykonuje kilka kluczowych czynności: wyciąga i wyrzuca łuskę poza obrys broni, napina iglicę przygotowując ją do kolejnego strzału oraz ściska sprężynę powrotną, magazynując energię na następny cykl. Jeśli przełącznik rodzaju ognia ustawiony jest na ogień pojedynczy, cykl zatrzymuje się do momentu zwolnienia i ponownego naciśnięcia spustu. W przypadku wyboru ognia ciągłego, cały cykl powtarza się automatycznie, dopóki spust pozostaje naciśnięty lub magazynek nie zostanie opróżniony.

Podsumowanie

PM-98 Glauberyt stanowi znaczące udoskonalenie względem swojego poprzednika – PM-84. Wprowadzone modyfikacje konstrukcyjne nie tylko poprawiły ergonomię, bezpieczeństwo i niezawodność broni, ale również dostosowały ją do współczesnych standardów taktycznych, zachowując jednocześnie sprawdzoną zasadę działania i ogólną koncepcję. Dzięki przemyślanym ulepszeniom PM-98 stał się bardziej funkcjonalnym narzędziem dla służb mundurowych, lepiej odpowiadającym na wyzwania współczesnych działań operacyjnych.

Warto podkreślić, że zarówno PM-84, jak i PM-98 to konstrukcje polskiej myśli technicznej, które z powodzeniem służą w rodzimych formacjach mundurowych od kilkudziesięciu lat. Ich niezawodność i funkcjonalność w praktycznym użytkowaniu dowodzi wysokich kompetencji polskich konstruktorów broni i zdolności do tworzenia rozwiązań na światowym poziomie, dostosowanych do specyficznych potrzeb krajowych służb.